nieuwsarchief

‘Terugkeer naar het leven’ – Joanna Macy & Molly Young Brown (gepost op woensdag 12 februari 2014)

Ik heb ‘m kaft terugkeer naar het leveneindelijk uit: ‘Terugkeer naar het leven’, van Joanna Macy en Molly Young Brown. Ik had me voorgenomen om er een stuk over te schrijven en daar begin ik nu dus aan, al wordt het naar mijn gevoel geen gemakkelijke klus om dit boek te bespreken. Maar eerst even een aanloop nemen. Een paar maanden geleden nam ik deel aan een weekend ‘innerlijke transitie’. Wat dat is? Voor wie niet weet wat transitie is: in meer en meer steden en dorpen over de hele wereld heb je transitie-initiatieven. Deze stellen zich tot doel een lokale gemeenschap voor te bereiden op een toekomst met minder fossiele brandstoffen, terwijl ze tegelijkertijd een antwoord willen bieden op de problematiek van klimaatverandering. Waar het vooral om draait is het herstel van de lokale veerkracht en gemeenschap en het verminderen van afhankelijkheid op allerlei vlakken.

Innerlijke transitie heeft als doel ons in contact te brengen met beknellende gevoelens (onmacht, apathie, schuldgevoelens, pijn, …) om de benarde toestand waarin de aarde zich bevindt en ons opnieuw in verbinding te brengen met onze natuurlijke omgeving. Het is gebaseerd op het werk van Joanna Macy, een Amerikaanse milieu-activiste die al enkele decennia in de hele wereld actief is en deel uitmaakt van de ‘deep ecology’-beweging.

En zo komen we dus uit bij ‘Terugkeer naar het leven’ (‘Coming Back to Life’), dat Macy samen met psychotherapeute en mede-activiste Molly Young Brown schreef. Macy en Brown houden zich er niet mee bezig de toestand van onze wereld te beschrijven. Via de media worden we trouwens al vaak genoeg om de oren geslagen met de zoveelste olieramp, uitstervende diersoort, bedreigd ecosysteem, ozongat of onheilsvoorspelling. Na een korte inleiding gaan ze er meteen toe over een beeld te schetsen van ‘De Grote Ommekeer’ die nodig is. De drie in elkaar overlopende dimensies daarvan zijn volgens hen:

  • ‘reddingsacties’ ter bescherming van het leven op aarde (campagnes, lobbywerk, actief natuurbehoud),
  • creëren van alternatieve structuren (transitiesteden, anders consumeren, ethische handel, lokale voedselvoorziening, LETS, etc) en ten slotte
  • een cognitieve en spirituele verschuiving in onze waarneming van de realiteit.

Naar deze laatste dimensie gaat vervolgens alle aandacht uit. De meesten van ons staan op dit moment eigenlijk maar wat toe te kijken. Als we al enige pijn zouden voelen om hoe de aarde eraan toe is, dan zijn we er meesters in geworden om het niet te hoeven voelen. Macy en Young analyseren in detail de psychologische en sociaal-economische bronnen voor de verdringing waar we zowat collectief inzitten. Dat gaat van angst voor pijn (onze samenleving heeft een pil voor elke pijn, zodat we niks meer hoeven te voelen), angst om een doemdenker te lijken (‘hou het gezellig, zeg’), angst voor onmacht en schuldgevoelens (‘wat kan ik eraan doen, het overstijgt me’) tot de invloed van massamedia (leeg amusement en prikkels om te consumeren halen de overhand op informatie) en werkdruk (je bezighouden met het lot van de wereld is veel gevraagd als je baan op de tocht staat of je in stress dreigt te verzuipen). Het gevolg van verdringing is dat we in vluchtmechanismen terecht komen, passief worden of burnt out raken. Joanna Macy beschouwt deze houdingen als het grootste gevaar voor de toekomst van de planeet: ‘Ik denk dat van alle gevaren die ons bedreigen – zoals militarisme, vervuiling, overbevolking, uitstervende diersoorten – er geen gevaar zo groot is als onze ontkenning. Dat maakt namelijk dat we niet meer reageren.’ Het goeie nieuws is dat het ook anders kan en dat we het zelf in de hand kunnen nemen.

 

De auteurs reiken houvast aan om een andere kijk te ontwikkelen op de natuur en op onszelf als deel daarvan. Ze putten daarvoor oa uit de systeemtheorie, de Gaia-theorie, de diepe ecologie, de boeddhistische leer, oude wijsheid, ecofeminisme en ecopsychologie. Zo komen ze ten slotte uit bij ‘Het Werk dat weer Verbindt’ (‘The Work that Reconnects’). Dit is een verzameling methodieken die in de loop van vele jaren werden ontwikkeld in het werken met groepen rond deze problematiek.

Terwijl het eerste deel van ‘Terugkeer naar het leven’ eerder theoretisch is, bestaat het tweede deel volledig uit een beschrijving van methoden voor groepswerk. Deze zijn thematisch ingedeeld volgens de vier componenten van ‘Het Werk dat weer Verbindt’, namelijk: gronden in dankbaarheid (ervaren van dankbaarheid voor je bestaan), werken met emoties (toelaten van alle mogelijke gevoelens over de toestand van de aarde), verandering in waarneming (leren ervaren dat in het erkennen van moeilijke gevoelens een bron van kracht zit en dat je niet alleen staat), weer op pad (met nieuwe inzichten en gebruik makend van synergie weer verder).

Tenzij je al vertrouwd bent met dit soort werk, bestaat de kans dat je je als lezer wat ongemakkelijk gaat voelen of afhaakt bij dit tweede deel van het boek. Wat moet je ermee als je niet van plan bent zelf even een workshop innerlijke transitie op te zetten? Wil je de teksten die worden gebruikt in ‘Het Werk dat weer Verbindt’ eigenlijk wel tot je toelaten? Je kan ze makkelijk misplaatst poëtisch of sentimenteel vinden als je een eerder nuchter mens bent en niet houdt van zweverigheid. Als je toch een open geest houdt en doorleest, kom je tot de ontdekking dat het lezen van beschrijvingen van groepswerk op zich al een stukje therapeutisch kan werken. Ongewild word je toch gegrepen door de eenvoudige schoonheid van de teksten, de symboliek die veelvuldig wordt gebruikt en de bedoelingen erachter. Op de duur kan je er het ritme van de natuur in voelen en je verbinding met jezelf, met anderen, met de tijd. Je wordt weggehaald uit je 21e-eeuwse Facebook-focus op ‘doen’ en ‘lijken’ en uit je apathie en verdoving geschud.

‘Terugkeer naar het leven’ sluit af met een aantal meditaties en met enkele bijlagen. Eén daarvan is een interview met Joanna Macy dat erg de moeite waard is. Je beseft er nog een keer door dat de kracht van Macy schuilt in een dubbele houding: ruimte bieden aan alle emoties die we hebben – of denken niet te hebben, dat kan ook – over de penibele toestand van de aarde, maar niet verzanden in doemdenken en in plaats daarvan het zaad zaaien voor een alternatieve visie die ons kan helpen onze verbondenheid en kracht te hervinden.

Sandra

Eerder verschenen op http://villavanzelf.wordpress.com/2014/02/05/32/


nieuws > nieuwsarchief / nieuws uit de lokale groepen
backtotop