Het transitienoorden even kwijt?

Begrijpelijk: de term transitie dekt nogal wat ladingen
en allerlei mensen en organisaties proberen op verschillende manieren een transitie tot stand te brengen.
Een mozaiek dus met nogal wat schakeringen,
waardoor iemand makkelijk het noorden even kwijt geraakt.

Hoezo transitie....?
Een poging om door de bomen het bos weer te zien
 

Transitie

Onze wereld dreigt vast te lopen en ten onder te gaan in haar eigen vlucht vooruit van blinde technologische vooruitgang en ongebreidelde economische groei. Klimaatverandering, piekolie, financiële en economische crisissen, alle duiden zij op de komende gevaren indien we het roer niet omgooien. Het roer drastisch omgooien: dat noemen we transitie, de overgang maken naar een totaal andere manier van leven en van productie en consumptie.
Transitie is een grondig maatschappelijk veranderingsproces van een oud naar een nieuw evenwicht, waarbij veranderingen optreden in structuren, cultuur en werk- en leefwijzen. Een transitie is het resultaat van de interactie tussen technologische, economische, ecologische en culturele ontwikkelingen, waarin het macro- en het microniveau met elkaar verbonden dienen te worden. Vooral nieuwkomers en pioniers zijn in staat om samen met vernieuwingsgezinde spelers binnen de structuren, de bestaande ordening en structuren te doorbreken en een radicale vernieuwing tot stand te brengen. In de transitie zijn vanzelfsprekend verschillende bewegingen te onderscheiden, enerzijds de eerder top-down benaderingen van overheden, transitie-arena's, transitiemanagement en transitie vanuit het middenveld, anderzijds een eerder bottom-up transitieproces dat zich voornamelijk op lokaal vlak afspeelt. Hierin nemen bewuste burgers zelf het heft in handen en geven aanzetten in hun eigen gemeenschap tot een transitie naar een ander soort samenleving met een olie-arme levenswijze en een grotere lokale veerkracht zoals bv in Transition Towns of Transitie Vlaanderen.

Transitie-arena en transitiemanagement

In een transitie-arena brengt men vernieuwingsgezinde visionaire koplopers en mensen met invloed bij elkaar om een ernstig probleem en mogelijke oplossingen daarvoor te bekijken. Uit deze oefening ontstaat een door de partijen gedeelde probleemanalyse, die de basis vormt voor een duurzaamheidsvisie (Leitbild). Dit leidt tot transitiemanagement, waarin de vage en algemene principes van het Leitbild vertaald worden naar meer concrete transitiebeelden binnen bepaalde deeldomeinen.

Zo is er in Vlaanderen een transitie-arena voor duurzaam materialenbeheer (Plan C), waarin oa Ovam actief is. Deze transitiemanagementarena bestond initieel uit een 15-tal ‘koplopers’ en ‘friskijkers’ uit de kennisinstellingen, het bedrijfsleven, het maatschappelijk middenveld en de overheid. In 2007 presenteerden deze pioniers hun Leitbild voor een duurzaam materialenbeheer in Vlaanderen. Nadien werden er vijf transitieteams (Slim Sluiten, Materialen op Maat, Tot uw Dienst, Duurzame Kunststoffen en Wakkere Samenleving) opgericht die elk een kerncomponent van dat Leitbild concreter uitwerkten. Vervolgens werden vijf transitiebeelden geschetst die nu via experimenten in de praktijk worden omgezet. Wat in transitiemanagement centraal staat, is het op kleine schaal zoeken naar oplossingen voor complexe problemen en daaruit leren. Transitiemanagement verschaft de wegwijzers voor dit proces.
www.plan-c.eu

Een andere transitie-arena is die van Duurzaam Bouwen en Wonen (DuWoBo).
DUWOBO wordt gevormd door Vlaamse professionals van allerlei slag – overheid, universiteiten, vakspecialisten, milieubeweging en zo voort. Samen proberen ze dat lastige begrip ‘duurzaamheid’ toe te passen in de manier waarop we bouwen en wonen. Net omdat dit zo complex is en we het dus beter van de eerste keer goed doen, probeert DUWOBO een pad te banen dat moet leiden tot een bouw- en woonklimaat waarin tegen 2030:
• Iedere Vlaming zich een huis van goede kwaliteit kan veroorloven
• Hij/zij woont in een prettige wijk met de noodzakelijke diensten binnen handbereik
• Wijken energieleveranciers zijn
• Ruimte, water, energie en materialen niet meer verspild worden
• Gebouwen worden opgetrokken op een milieuvriendelijke manier
• Bouwen een efficiënt groepsproces is in plaats van allemaal losse eilandjes
• De bouwsector gezond is en een sterk imago heeft
• Er opleidingen zijn die de mensen voortbrengen die dit allemaal kunnen waarmaken
Concreet bestudeert DUWOBO hoe stads- en dorpskernen en wijken werken en hoe dit beter zou kunnen. Het onderzoekt hoe bouwtechnieken, energie, grondstoffen en materialen verstandiger ingezet kunnen worden. En het ijvert voor opleidingen die al deze zaken in de praktijk kunnen laten brengen.
www.duwobo.be

Het transitienetwerk van het middenveld

Dit netwerk verenigt mensen met visie uit diverse hoeken van het progressieve middenveld. Het betreft zowel de klassieke sociale bewegingen als de niet-georganiseerde civiele samenleving. Het netwerk streeft een evenwicht na tussen eerder autonome systeemdenkers en zwaarwichtige figuren uit het klassieke middenveld, zoals uit het ACW, het ABVV, de BBL Het netwerk tracht alle belangrijke thema’s mee te nemen in één coherent verhaal: arbeid, milieu, Noord-Zuid, cultuur, enz. Het cement tussen de deelnemers is dat ze allen pleiten voor een sociaal-rechtvaardige overgang naar een ecologisch duurzame samenleving in een mondiaal perspectief. Het netwerk werd opgericht als reactie op de vaststelling dat in Vlaanderen de bestaande top-down transitieprocessen dreigen te verglijden in technocratische acties, waarbij het sociale aspect veronachtzaamd wordt. Het netwerk ziet voor zichzelf vier centrale functies: (1) het ontwikkelen van een gedeeld en samenhangend streefbeeld (rechtvaardige duurzaamheid); (2) leren van elkaar; (3) het werken aan een groter draagvlak voor een rechtvaardige transitie; en (4) het beïnvloeden van beleidsprocessen van overheden en bedrijven, en zeker ook van bestaande transitieprocessen.

Transitie Vlaanderen (Transition Towns)

Maar last but not least: ook de burger wil verandering en wil bijdragen aan de transitie naar een duurzame samenleving. In Engeland ontstond het concept van Transition Towns, een beweging van onderop die op lokaal vlak de handen uit de mouwen steekt om op allerlei terreinen (voedsel, energie, geld, bouwen en wonen...) de overgang te maken naar een olie-arme en veerkrachtige manier van leven in lokale gemeenschappen.
Het idee waaide in 2008 over naar Vlaanderen, waar een aantal mensen van Aardewerk begonnen met de eerste inloopdagen over piekolie, klimaatverandering en transitie op lokaal vlak in eigen dorp of stad. Het bleek een zeer succesvolle start en intussen werden talloze inloopdagen, informatie-avonden, trainingsweekends en acties op touw gezet, er werden boeken vertaald, films vertaald en ondertiteld en cursusmateriaal en werkinstrumenten werden ontwikkeld. Overal werden lokale transitiegroepen en contactpunten opgericht (zie onder lokale initiatieven op deze site).

Je bevindt je nu op de site: www.transitie.be, waarin je alle informatie over Transitie Vlaanderen terug kunt vinden.