Nieuwsbrief
de 12 transitiestappen
Deze 12 stappen zijn ontstaan uit de observatie van wat er
in de eerste transitie-initiatieven leek te werken, vooral in Totnes.
Ze zijn op geen enkele manier als dwingend bedoeld. Elk project stelt ze weer anders samen, voegt nieuwe toe, laat andere vallen. Het zijn echter volgens de initiatiefnemers de sleutelelementen van je tocht, en ze zullen je hopelijk door de eerste jaren heen helpen. Misschien zijn het wel eerder apsecten dan stappen.
1. Vorm een stuurgroep en leg haar opheffing vanaf het begin vast
Oprichting van een kernteam om het project door zijn beginfasen heen te loodsen.
We geven de aanbeveling om een Stuurgroep te vormen, met als doel om fase 2 - 5 te doorlopen, met de afspraak dat, wanneer er eenmaal 4 werkgroepen (zie #5) gevormd zijn, de Stuurgroep zichzelf opheft, en opnieuw samengesteld wordt met 1 persoon uit elk van de werkgroepen. Dit vereist een zekere nederigheid, maar het is zeer belangrijk om het succes van het project boven de betrokken individuen te stellen. Uiteindelijk moet je Stuurgroep bestaan uit 1 vertegenwoordiger van elke werkgroep.
2. Bewustmaking
In dit stadium zal duidelijk worden wie je voornaamste bondgenoten zijn, worden cruciale netwerken opgebouwd en wordt de gemeenschap in het algemeen voorbereid op de lancering van je Transitie Initiatief. Om een effectief Minder Energie Plan te kunnen laten ontstaan, moeten de deelnemers de potentiële gevolgen van zowel Piek Olie als Klimaatverandering begrijpen - waarvan de eerste een doelstelling vereist om de veerkracht van de gemeenschap te verhogen, en de tweede een afname van de CO2-voetafdruk.
Bijzonder effectief in dit kader is het vertonen van belangrijke films (Inconvenient Truth, End of Suburbia, Crude Awakening, Power of Community), gepaard met panels van "experts" om na afloop vragen te beantwoorden (zie volgende sectie voor informatie over al deze films).
Voordrachten door experts in Klimaatverandering, Piek Olie en Gemeenschapsoplossingen kunnen zeer inspirerend zijn.
Artikelen in lokale bladen, interviews op de lokale radio, voordrachten voor bestaande groepen, inclusief scholen, maken ook deel uit van het instrumentarium om mensen bewust te maken van de problemen en te zorgen dat ze over oplossingen na gaan denken.
3. De fundamenten leggen
Deze fase gaat over het netwerken met bestaande groepen en activisten, en hen duidelijk maken dat het Transitie Initiatief ontworpen is om hun eerdere werk en hun toekomstige inspanningen in op te nemen door op een nieuwe manier naar de toekomst te kijken. Erken en eer het werk dat zij doen, en benadruk dat zij een belangrijke rol te spelen hebben.
Geef hen een bondig en toegankelijk overzicht van Piek Olie, wat het betekent, hoe het in verband staat met Klimaatverandering, hoe het de betreffende gemeenschap kan beïnvloeden, en welke de voornaamste uitdagingen zijn. Leg uit hoe jij denkt dat een Transitie Initiatief in staat zou kunnen zijn om als katalysator te werken om de gemeenschap zover te krijgen dat zij over oplossingen en over veranderingsstrategieën van onderuit na gaat denken.
4. Organiseer een Grote Lancering
Deze fase betekent een belangrijke mijlpaal, die de 'volwassenwording' van het project markeert, die het recht in de grotere gemeenschap lanceert, die een versnelling opwekt om je initiatief door de volgende werkperiode heen te sturen, en een viering is van de wens van de gemeenschap om tot actie over te gaan.
Wat timing betreft schatten we dat 6 maanden tot 1 jaar na de vertoning van je eerste bewustmakingsfilm het gunstigst is.
De Officiële Lancering van Transition Town Totnes was in september 2006, voorafgegaan door ongeveer 10 maanden van voordrachten, filmvertoningen en evenementen.
Wat de inhoud betreft moet je lancering mensen op snelheid brengen met betrekking tot Piek Olie en Klimaatverandering, maar in een sfeer van "we kunnen hier iets aan doen", in plaats van doemdenken.
Een inhoudelijk punt dat heel goed blijkt te werken is een presentatie over de praktische en psychologische weerstanden tegen persoonlijke verandering - het gaat tenslotte over wat we als individuen allemaal doen.
En het moet niet alleen praten zijn, er kan ook muziek zijn, eten, opera, breakdancing, of wat dan ook dat volgens jou best past bij het verlangen van je gemeenschap om dit collectieve avontuur aan te gaan.
5. Vorm werkgroepen
Een deel van het proces om een Minder Energie Plan te ontwikkelen is de collectieve talenten van de gemeenschap aan te spreken. Cruciaal hiervoor is het opzetten van een aantal kleinere groepen, die zich richten op specifieke aspecten van het proces. Elk van deze groepen zal haar eigen manier van werken en haar eigen activiteiten ontwikkelen, maar ze vallen allemaal onder de paraplu van het grotere project.
Het ideaal is dat er werkgroepen zijn voor alle aspecten van het leven die jouw gemeenschap nodig heeft om zichzelf voort te laten bestaan en te laten floreren. Bijvoorbeeld voedsel, afval, energie, onderwijs, jeugd, economie, transport, water, lokaal bestuur.
Elk van deze werkgroepen bekijkt zijn eigen gebied, en probeert te bepalen wat de beste manieren zijn om de veerkracht van de gemeenschap op te bouwen en de CO2 voetafdruk te reduceren. Hun oplossingen vormen de ruggegraat van het Minder Energie Plan.
6. Gebruik Open Space
We hebben gemerkt dat Open Space Techniek een zeer effectieve benadering is voor bijeenkomsten van Transitie Initiatieven.
In theorie kan het niet werken. Een grote groep mensen komt samen om een bepaald onderwerp te bespreken, zonder agenda, zonder timing, zonder duidelijke coördinator en zonder verslagnemers.
Toch hebben wij aparte Open Spaces gehouden voor Voeding, Energie, Wonen, Economie en de Psychologie van de Verandering. Op het einde van elke bijeenkomst heeft iedereen gezegd wat hij wilde zeggen, zijn er uitgebreide notities gemaakt en uitgetikt, heeft er een heleboel netwerking plaatsgevonden en een groot aantal visies en ideeën zijn uiteengezet en geformuleerd.
Een aanrader over Open Space is "Open Space Technology: A User's Guide" van Harrison Owen. Ook "The Change Handbook: Group Methods for Shaping the Future" van Peggy Holman en Tom Devane is een waardevolle bijdrage over het ruimere gebruik van deze instrumenten.
7. Ontwikkel zichtbare praktische manifestaties van het project
Het is van essentieel belang elke schijn te vermijden dat je project alleen maar een praatclub is, waarin mensen wat lanterfanten en wenslijstjes opstellen. Je project moet al in een zeer vroeg stadium beginnen met het creëren van zeer zichtbare praktische manifestaties in de gemeenschap. Dit zal de perceptie van de mensen van je project beduidend verhogen, en ook hun bereidheid om mee te doen.
Dit is in deze beginfasen een moeilijke evenwichtsoefening. Je moet duidelijke vooruitgang laten zien, zonder mee in projecten te stappen die uiteindelijk niet in het MEP voorkomen.
In Transition Town Totnes lanceerde de Voedselgroep een project: 'Totnes - de Notenboom Hoofdstad van Groot-Britannië', met als doel zoveel mogelijk eetbare notendragende bomen in de infrastructuur van de stad te krijgen. Met de hulp van de burgemeester werden recent een aantal bomen geplant in het centrum van de stad: een evenement met een hoog profiel.
8. Faciliteer de Grote Omscholing
Indien we willen reageren op Piek Olie en Klimaatverandering door naar een toekomst met minder energie te gaan en onze gemeenschap te relokaliseren, dan hebben we veel vaardigheden nodig die voor onze grootouders heel gewoon waren. Een van de nuttigste dingen die een Transitie Initiatief kan doen is het omgekeerde van de "grote ontscholing" van de voorbije 40 jaar, door training aan te bieden in een heel aantal oude vaardigheden.
Onderzoek onder de ouderen van onze gemeenschappen kan ons veel leren - tenslotte leefden zij in de tijd voor het ontstaan van de wegwerpmaatschappij, en zij begrijpen hoe een samenleving met minder energie eruit zou kunnen zien. Voorbeelden van cursussen zijn: reparatie, koken, fietsenonderhoud, natuurlijk bouwen, isolatie, verven, kruidenwandelingen, tuinieren, basis energie-efficiëntie in huis, zuurdesemdeeg maken, voedsel kweken ... de lijst is eindeloos.
Je Grote Omscholingsprogramma maakt dat mensen zich sterk bewust worden van hun eigen vermogen om problemen op te lossen, om praktische resultaten te boeken en om met andere mensen samen te werken. Ze leren ook dat leren echt leuk kan zijn.
9. Sla een brug naar de Lokale Overheid
Hoeveel deining er ook door je Transitie Initiatief opgewekt wordt, met hoeveel praktische projecten je ook gestart bent, en hoe prachtig je MEP ook is, je zult niet erg ver komen zonder dat je een positieve en productieve relatie hebt opgebouwd met je lokale overheid. Of het nu om planning, financiering of relaties gaat, je hebt hen nodig. Anders dan je misschien zou verwachten, zul je wellicht merken dat de deur voor je open staat.
We zijn bezig te onderzoeken hoe we een MEP voor Totnes kunnen maken volgens hetzelfde sjabloon als het huidige Gemeentelijke Ontwikkelingsplan. Misschien dat op een dag de stadsplanners met twee documenten voor zich zullen zitten, een conventioneel gemeenteplan en een mooi gepresenteerd MEP. Ergens in 2008 breken de olieprijzen voor het eerst door de grens van $100 per vat. De planners kijken van het ene document naar het andere en zien dat alleen het MEP een antwoord geeft op de uitdagingen waar ze voor staan. En terwijl dat document in het middelpunt van de aandacht komt te staan, belandt het gemeenteplan ongemerkt in de afvalbak (hopen we!).
10. Eer de Ouderen
Voor degenen onder ons die geboren zijn in of na de zestiger jaren, toen het feestje van de goedkope olie in volle gang was, is het zeer moeilijk zich een leven met minder olie voor te stellen. Elk jaar van mijn leven (behalve de oliecrisis van de jaren zeventig) was gebaseerd op meer energie dan de voorafgaande jaren.
Om ons het beeld van een lagere-energie-samenleving opnieuw voor te stellen, moeten we ons wenden tot de mensen die zich rechtstreeks de transitie naar de periode van de Goedkope Olie herinneren, vooral de periode tussen 1930 en 1960.
Hoewel je duidelijk de suggestie wilt vermijden dat je aanbevelingen op een of andere manier een "terugkeer" naar een duister ver verleden bepleiten, valt er veel te leren over hoe de dingen gedaan werden, wat de onzichtbare verbanden tussen de verschillende elementen van de samenleving waren en hoe het dagelijks leven geleefd werd. Dit alles ontdekken kan zeer verhelderend werken, en kan tot gevolg hebben dat we ons veel sterker verbonden voelen met de plaats waar we ons Transitie Initiatief ontwikkelen.
11. Laat het gaan waar het heen wil gaan...
Hoewel je bij het begin van de ontwikkeling van je Transitie Initiatief een duidelijk idee had waar het naartoe moet, zal het onvermijdelijk ergens anders heen gaan. Als je probeert vast te houden aan een rigide visie, zal het je energie opvreten en lijken te stagneren. Jouw rol is niet om alle antwoorden te geven, maar om als katalysator te werken voor de gemeenschap om haar eigen transitie te ontwerpen.
Als je je aandacht gericht houdt op de sleutelcriteria - het opbouwen van de veerkracht van de gemeenschap, en de reductie van de CO2-voetafdruk - dan zul je constateren hoe de collectieve talenten van de gemeenschap met een uitvoerbare, praktische en zeer inventieve oplossing op de proppen komt.
12. Maak een Minder Energie Plan (MEP)
Elke werkgroep heeft zich gericht op praktische acties om de veerkracht van de gemeenschap te vergroten en de CO2-voetafdruk te verkleinen.
Tesamen vormen deze acties het Minder Energie Plan. Hierin hebben de verzamelde talenten van de gemeenschap hun eigen toekomst ontworpen als antwoord op de potentiële dreigingen van Piek Olie en Klimaatverandering.
Het proces van het opstellen van een MEP is geen triviale onderneming. Het ontstaat uit het gaandeweg ontdekken wat wel en niet werkt.